ชำหน่อแคคตัส

ขยายพันธุ์แคคตัสด้วยการชำหน่อ

วันนี้เรามาคุยกันตามประสาคนปลูกแคคตัสมาได้ซักพักนึงเนอะ เชื่อว่าพอเข้าสู่วงการไม้หนามมาแล้ว แต่ละคนคงมีโอกาสได้เห็นแคคตัสสายพันธุ์ต่างๆ มากขึ้น ซึ่งไม้แต่ละตัวก็มีความสวยงามในเรื่องของสีสัน รูปทรง หนาม และดอกแตกต่างกันไป แค่สายพันธุ์ยิมโน ก็มีไม้โคลนสวยๆ เยอะแยะเต็มไปหมดแล้วจริงมั้ย แน่นอนเราก็อยากจะมีเก็บไว้ครอบครองหลายๆ ต้นแหละ แต่การที่จะซื้อไม้โคลนเดิมต้นที่สอง ต้นที่สามไปเรื่อยๆ บางทีมันก็ไม่ไหวเหมือนกัน ยิ่งถ้าเป็นไม้สวยๆ หรือมีอายุหน่อย ราคาก็จะสูงตามความสวยและระยะเวลาการปลูกไปด้วย ดังนั้น หลายคนก็เลือกที่จะหันกลับมาดูไม้ที่เรามีอยู่ ซึ่งบางต้นก็กำลังออกดอก บางต้นก็อาจจะแตกหน่อออกมา ยิ่งถ้าใครมีไม้กราฟด้วยแล้ว ส่วนใหญ่เจ้าแคคตัสบนตอกราฟมักจะให้หน่อออกมาเป็นจำนวนมาก ทีนี้เราก็ต้องมาลองดูกัน ว่าจะขยายพันธุ์แคคตัสที่บ้านเรายังไงดี

ถ้าใครชอบปลูกไม้รากแล้วต้นที่บ้านกำลังออกดอกพอดี แนะนำให้ลองผสมเกสรดูนะคะ สนุกดีเหมือนกัน หลักจากนั้นก็รอให้ต้นแคคตัสติดฝัก ฝักสุกเมื่อไหร่ก็เก็บมาล้างเอาแต่เมล็ด ผึ่งให้แห้งแล้วจึงนำเมล็ดแคคตัสที่ได้มาเพาะต่อ ซึ่งวิธีนี้จะสามารถเพิ่มจำนวนแคคตัสได้เป็นจำนวนค่อนข้างมาก แต่ก็ใช้ระยะเวลานานพอสมควรกว่าที่น้องหนามจะโตจนได้ขนาดที่พอจะนำออกมาแบ่งได้ ไม้ที่ได้จากการปลูกด้วยการเพาะเมล็ดนัืน แต่ละต้นจะมีลักษณะเฉพาะตัวแตกต่างกันไป ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับยีนส์ที่ได้รับมาจากต้นพ่อพันธุ์-แม่พันธุ์ รวมไปถึงการกลายพันธุ์ที่เกิดจากการเพาะเมล็ดด้วยค่ะ

ส่วนถ้าใครอยากได้ไม้ที่มีลักษณะเหมือนกับต้นแม่ คือโคลนเดียวกัน ก็จะใช้วิธีการขยายพันธุ์ด้วยหน่อ คือเด็ดหน่อมาจากต้นแม่ต้นที่เราชอบ และนำมาเพาะชำให้เกิดรากแล้วเลี้ยงต่อให้เติบโตต่อไป ข้อดีของวิธีนี้ คือช่วยลดระยะเวลาในการขยายพันธุ์ลงไปมาก หน่อที่นำมาชำเมื่อโตขึ้นก็มักจะมีลักษณะค่อนข้างเหมือนต้นแม่ ข้อเสียก็คือไม่สามารถทำจำนวนได้ทีละมากๆ เหมือนการเพาะเมล็ด เพราะข้อจำกัดก็อยู่ที่จำนวนหน่อที่เราจะได้มาจากแคคตัสต้นแม่ด้วย ซึ่งบางต้นให้หน่อยากมากๆ หรือไม่ให้หน่อเลย ไม้บางโคลนอาจจะให้หน่อง่าย แต่การชำหน่อก็ไม่ใช่ว่าจะประสบความสำเร็จทุกครั้งไป

ถ้าที่บ้านใครมีแคคตัสที่ปลูกไว้อยู่ก่อนแล้ว หรือสะสมมาได้ระยะเวลาหนึ่ง พอแคคตัสได้อายุ หรือมีความสมบูรณ์ เหมาะสมด้วยปัจจัยต่างๆ (ที่แต่ละต้นชอบ) แคคตัสจำนวนไม่น้อยก็จะแตกหน่อออกมาเป็นต้นใหม่ขึ้นตามตุ่มหนามของต้นแม่ มีบ้างเหมือนกันที่แคคตัสบางต้นก็ไม่ยอมให้หน่อเลย อันนี้ไม่สามารถบอกได้เหมือนกันว่าเพราะอะไร แต่เท่าที่ทราบมาหลายๆท่านก็มีเทคนิคที่จะทำให้แคคตัสแตกหน่อเหมือนกันนะ ไว้วันหลังเรามาคุยกันอีกทีเนอะ กลับมาหน่อซึ่งแตกออกมาเหล่านี้ เราสามารถแยกออกมาขยายพันธุ์เป็นแคคตัสต้นใหม่ได้ด้วยการเด็ดออกมาชำค่ะ

โดยส่วนตัวแล้ว เราว่าวิธีการชำหน่อก็ไม่ยุ่งยากอะไร วิธีการคือเราก็จะเลือกหน่อที่มีขนาดตั้งแต่ 1 cm. ขึ้นไป หน่อมีสีเขียวอยู่บ้าง สาเหตุที่เลือกแบบนี้ เพราะเหตุผลทางวิทยาศาสตร์ล้วนๆนะ สารสีเขียวคือคลอโรฟิลซึ่งทำหน้าที่สังเคราะห์แสงเปลี่ยนเป็นพลังงาน/สารอาหารให้ต้นไม้เติบโต ดังนั้น หน่อที่มีสีเขียวมากหน่อยมักจะชำแล้วงอกรากเร็วกว่าหน่อที่มีสีเขียวน้อยๆ ส่วนหน่อที่มีสีอื่นล้วน บางครั้งเราเลือกที่จะเด็ดทิ้ง หรือเด็ดมากราฟบนตอ ไม่ก็ทิ้งไว้บนต้นแม่เพื่อให้หน่อสามารถเติบโตต่อไปได้ (กรณีอย่างเลี้ยงเป็นฟอร์มกอ) การจะนำไปชำต่อมีโอกาสที่รากจะงอกค่อนข้างยาก

เนื่องจากหน่อที่ไม่มีสีเขียวเลย โดยทั่วไปก็จะอาศัยอาหารจากต้นแม่ เมื่อถูกเด็ดออกมาจากต้นแม่ จึงมักจะแห้งตายก่อนที่จะสามารถงอกรากออกมาเลี้ยงตัวเองได้ และแม้จะงอกรากออกมาได้ ก็จะไม่มีความสามารถในการสังเคราะห์แสงเพื่อสร้างอาหารมาเลี้ยงต้นได้ สุดท้ายก็มักจะไม่โต หรือแห้งตายไปในที่สุด

พอเด็ดหน่อออกมาจากต้นแม่ บางคนอาจจะป้ายน้ำยา หรือผงสำหรับเร่งรากที่หน่อ หรือไม่ป้ายยาใดๆก็ได้ หากเลือกที่จะใช้ยาเร่งราก ก็ควรทำทันทีที่เด็ดหน่อออกมาจากต้นแม่จะได้ผลดีที่สุด หากรอให้รอยแผลแห้งแล้วนำยามาป้ายในภายหลังมักจะไม่ค่อยเห็นผล หลังจากนั้น ก็วางผึ่งลมทิ้งไว้เฉยๆ ในที่ร่มอย่างน้อย 24 ชม. ค่อยนำไปวางชำบนวัสดุปลูกที่เตรียมไว้ หรือบางคนก็วางทิ้งไว้ยาวๆ รอจนกว่ารากงอกออกมา ค่อยนำไปลงดินปลูกเลยก็มี

ส่วนเราเลือกที่จะนำหน่อที่ผึ่งไว้จนแผลแห้งดีแล้ววางแปะลงบนดินปลูก บางทีก็เอาไปแปะไว้ในกระถางเดียวกันกับต้นแม่ บางครั้งก็แยกชำลงในกระถางสำหรับชำไม้ (ใส่ดินปลูกปกติลงไป 3/4 ของกระถาง แล้วใส่ดินญี่ปุ่นลงไปด้านบน 1/4 ส่วนวางหน่อที่เราจะชำลงไป รดน้ำให้ชื้นๆ แล้วนำใส่ถุงพลาสติกมัดปาก หรือใส่กล่องชำที่มีฝาใส ปิดฝาให้สนิทแล้วนำไปวางไว้ในที่แสงรำไร อากาศถ่ายเทดีหน่อย แล้วคอยเช็คความชื้นทุกวัน ถ้าดินแห้งก็สเปรย์น้ำให้ชื้นไว้ รอไปเรื่อยๆค่ะ ถ้ามีหนามใหม่งอกเป็นอันสำเร็จ หรือบางครั้งเราจะเห็นรากที่งอกใหม่ดันต้นให้ยกตัวขึ้นมา ถึงตอนนั้นก็สามารถย้ายไปลงปลูกในกระถางแยกได้แล้วจ้า หรือจะชำทิ้งไว้จนโตเป็นที่พอใจแล้วค่อยย้ายที่ปลูกก็ได้ค่ะ

ปล. บางหน่อก็งอกรากใหม่ไวมาก บางหน่อก็ช้ามากๆ รอกัน 8 เดือนคิดว่าไม่รอดแล้วก็อาจจะยังรอด บางต้นก็เน่าตั้งแต่ยังไม่ถึงไหน ส่วนบางต้นก็รอๆๆๆ รอจนหน่อแห้งตายไปเลยก็มีค่ะ การชำหน่อมีความเสี่ยงเช่นกันกับการขยายพันธุ์ด้วยวิธีการอื่นๆ เด้อ ฮ่าๆๆ